Sołectwo Jarząbkowice

Pierwsza wzmianka o Jarząbkowicach pochodzi z roku 1305 i znajduję się w "Księdze uposażenia biskupstwa wrocławskiego". Miejscowość nazwano tutaj Geranczowitz. W dokumentach z XVI wieku podaje się nazwę Gerzabkowice, a w tekście XVII wiecznym wieś nazywano Jarzombkowicz. Przytoczone wyżej nazwy spotykamy w dokumentach sporządzanych w języku czeskim, który przez długie lata panował w kancelariach śląskich. Austriackie i później pruskie urzędy stosowały nazwę zniemczoną Jarzombkowitz. Obowiązywała ona również w czasie okupacji hitlerowskiej.

Według etymologów nazwa wsi pochodzi od przezwiska Jarząbek, które mógł nosić założyciel osady. Herb Jarząbkowic jest zdaniem Zygmunta Orlika związany z powstałą w 1777 roku kolonią Petersdorf. Nazwiska pierwszych właścicieli Jarząbkowic i szczegóły dotyczące historii wsi do XV wieku nie są znane. W XV wieku, a być może już wcześniej, Jarząbkowice należały do rycerskiego rodu Judaszów. W posiadaniu rodu znajdowały się również Golasowice. W tym czasie Jarząbkowice liczyły najwyżej 60 mieszkańców. Około 1480 roku właścicielem Jarząbkowic i Golasowic był Mikołaj Brodecki. Za jego czasów założono na tutejszym terenie wiele stawów rybnych. Do dzisiaj zachowały się ślady po nich w postaci grobli. Kolejnymi właścicielami Jarząbkowic byli Kozłowscy. Na początku XVII wieku wieś należała już do szlacheckiego rodu Klochów. Ostatnim przedstawicielem tego rodu w Jarząbkowicach był Jerzy Wilchelm Kloch. Za jego czasów tutejsze dobra znajdowały się w kiepskiej sytuacji gospodarczej i finansowej. U schyłku pierwszej połowy XVIII wieku Jarząbkowice przeszły w ręce Leopolda von Marklowskiego, a następnie ich właścicielem był Filip von Goertze, który na obrzeżach wsi założył osadę Petersdorf.

W kolejnych latach równie często zmienili się właściciele Jarząbkowic. Dopiero pod koniec XIX wieku, kiedy jarząbkowickie dobra rycerskie przejął Edward Stonawski, sytuacja ustabilizowała się.
Przez kilka wieków dzieje Jarząbkowic i Golasowic, które należały do tych samych właścicieli były ze sobą ściśle związane. Najpewniej tylko rozległość terenu sprawiła, że w przeszłości obie miejscowości nie stworzyły jednej jednostki administracyjnej. W czasie plebiscytu śląskiego w 1921 roku 131 mieszkańców Jarząbkowic oddało swój głos za Polską (52,8%). Gorsze wyniki były w obszarze dworskim, który stanowił odrębny obwód plebiscytowy. Na 51 pracowników majątku, którzy wzięli udział w plebiscycie, za Polską opowiedziało się tylko 11 wotantów. Na taki wynik prawdopodobnie wpłynęła postawa dziedzica, który był zagorzałym Niemcem. W latach II wojny światowej Jarząbkowice poniosły poważne straty. Kilkunastu mieszkańców wsi poległo na różnych frontach, inni byli przetrzymywani w obozach jenieckich w Rosji. Dobytek mieszkańców został w dużym stopniu zniszczony w czasie długotrwałych walki toczonych przez wojska radzieckie i niemieckie w 1945 roku. Od zakończenia działań wojennych do grudnia 1945 Jarząbkowice tworzyły tzw. gminę jednostkową, a nastepnie weszły jako sołectwo w skład gminy zbiorczej z siedzibą w Golasowicach. Po likwidacji gmin wioska należała do "gromady", której siedziba znajdowała się w Golasowicach. Na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z grudnia 1972 roku wieś Jarząbkowice weszła w skład utworzonej gminy Pawłowice. Do dnia dzisiejszego Jarzabkowice są najmniejszą miejscowością gminy Pawłowice, ale warunki życia tutaj ulegają znacznej poprawie.*

Rada Sołecka:

Więcej informacji na stronach Biuletynu Informacji Publicznej

*Tekst opracowano na podstawie publikacji Zygmunta J. Orlika pt. "Gmina Pawłowice. Szkice z dziejów", Wydawnictwo ITKM, Kraków 2001 r.