Sołectwo Pniówek

Powstanie w II połowie XVIII wieku osady Pniówek wynikało z polityki wewnętrznej króla pruskiego Fryderyka Wielkiego, który nakłaniał szlachtę śląską do zakładania kolonii wiejskich. Akcja ta miała umożliwić germanizację ziem przejętych przez Prusy i zapewnić monarchii w przyszłości większe dochody. Zakładanie nowych osad było również korzystne dla miejscowej szlachty. Musiała ona jednak spełnić określone przez króla warunki. Nowa osada nie mogła liczyć mniej niż 6 gospodarstw, wszystkie domy miały być murowane, osadnicy mieli pochodzić z zewnątrz, najlepiej z gęsto zaludnionych państw niemieckich.

Właścicielem dóbr rycerskich w Bziu Górnym był w tym czasie Jan von Wysotzky, który później przyjął nazwisko Johann von Hoff. W roku 1775 rozpoczął budowę kolonii na północnym krańcu swych dóbr, tuż przy granicy z polami krzyżowickimi. W pierwszej kolejności oczyszczono teren z drzew i krzaków oraz wytyczono drogę. Po ścięciu drzew pozostało wiele pniaków i to od nich - zdaniem Zygmunta Orlika - pochodzi nazwa miejscowości. Tezę o pochodzeniu nazwy wsi wspiera również herb Pniówka, który wyobraża pień i siekierę. Herb powstał u schyłku XVIII wieku i jego pomysłodawcami byli z pewnością ludzie, którzy znali okoliczności powstania wsi. W roku 1777 nowa osada obejmująca 20 gospodarstw była gotowa, a w roku 1780 powiększono ją do 30 gospodarstw. Każdy z osiedleńców otrzymał 2 hektary roli, dom, zabudowania gospodarcze i potrzebny inwentarz. Koloniści i ich synowie wolni byli od służby wojskowej, posiadali wolność osobistą, nie odrabiali pańszczyzny i przez kilka lat nie musieli płacić podatków. Były to warunki, jakich chłopom nigdzie dotychczas nie stworzono. Osiedlali się tu przybysze z Prus (głównie ewangelicy) oraz z monarchii austriackiej. Pniówek od początku swego istnienia był samodzielną jednostką administracyjną, miał własnego wójta ale w wielu sprawach zależał od Bzia i tamtejszych dziedziców. Kolonia ze względu na małą liczbę ludności nie posiadała własnej szkoły i kościoła. Ewangelicy należeli do parafii w Golasowicach, katolicy do parafii w Bziu. Tam też do szkoły chodziły ich dzieci. W roku 1780 Pniówek liczył niespełna 150 ludzi. Przez całe dziesięciolecia przyrost liczby mieszkańców był minimalny. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku liczba mieszkańców wzrosła do 206, a w okresie międzywojennym przekroczyła 300. Złożona sytuacja narodowościowa Pniówka ujawniła się szczególnie wyraźnie w czasach plebiscytu i w okresie II wojny światowej. W 1921 roku w maleńkim Pniówku działały intensywnie aż dwa komitety plebiscytowe: polski i niemiecki. W dniu głosowania 93 wotantów (66%) opowiedziało się za Polską, za Niemcami 47 (34%). W III powstanie śląskim, które wybuchło w kilka tygodni po plebiscycie, wzięło udział kilkunastu mieszkańców Pniówka. W 1922 roku, kiedy na tutejsze tereny weszły polskie oddziały wojskowe, w imieniu Bzia i Pniówka powitał je Józef Goszyc z Pniówka. W czasie II wojny światowej kilkunastu mieszkańców wioski straciło życie. Okrucieństwa wojny i niemieckie prześladowania szczególnie dotknęły rodziny: Goszyców, Teklów i Nowoków. Walki pomiędzy wojskami radzieckimi i niemieckimi toczone w marcu 1945 roku przyniosły mieszkańcom Pniówka poważne straty materialne. Rozproszeni mieszkańcy jeszcze w maju wracali do swoich zniszczonych i ograbionych gospodarstw. Osiedlono tu również kilku repatriantów z dawnych ziem wschodnich II Rzeczypospolitej.

Od marca do końca listopada 1945 Pniówek stanowił samodzielną gminę z własnym wójtem. Następnie należał do gminy zbiorczej z siedzibą w Pawłowicach. Od 1954 Pniówek wraz z Pawłowicami tworzył tzw. "gromadę", a po kilkunastu latach wszedł w skład utworzonej w 1972 roku gminy Pawłowice. W latach siedemdziesiątych uruchomiono KWK "Pniówek" i w 1977 roku przyłączono miejscowość do Jastrzębia. Nie odpowiadało to Pawłowicom, które pozbawiono wpływów finansowych z kopalni. Rozpoczęły się długie starania o ponowne przyłączenie Pniówka do gminy Pawłowice, które zakończyły się powodzeniem. W 1991 roku mieszkańcy Pniówka w referendum wypowiedzieli się czy chcą ponownego przyłączenia do Pawłowic. Większość mieszkańców opowiedziała się za przynależnością Pniówka do gminy Pawłowice.

Pniówek jest jedną z dwóch najmniejszych miejscowości gminy Pawłowice. Nie posiada własnej szkoły ani kościoła. Dzieci uczęszczają do szkół znajdujących się na osiedlu w Pawłowicach lub do szkoły w Bziu, katolicy korzystają ze świątyń w Pawłowicach, Bziu, Krzyżowicach, ewangelicy udają się na nabożeństwa do Golasowic lub do Warszowic. W latach 90 - wybudowano w Pniówku Dom Ludowy, który umożliwia integrację społeczności wsi.*

Rada Sołecka:

Więcej informacji na stronach Biuletynu Informacji Publicznej

*Tekst opracowano na podstawie publikacji Zygmunta J. Orlika pt. "Gmina Pawłowice. Szkice z dziejów", Wydawnictwo ITKM, Kraków 2001 r.